İcat edildiği günden bu yana pek çok değişime uğrayan ve günümüzde de farklı model ve işlevlerde bulunan saat, birtakım parçaların bir araya gelmesiyle oluşur. Bu yazımızda saat parçalarının isimleri, kol saatinin bölümleri, saatin içindeki parçalar üzerinde duracağız. Üretim teknikleri, kullanılan malzemeleri ve tasarımlarıyla birbirinden farklılaşan saatler, özellikle aksesuar olarak kadınlar ve erkek tarafından sıklıkla kullanılmaktadır. Asıl işlevinin yanında estetik görünümüyle kombinin tamamlanmasında tamamlayıcı unsur olarak takılan saatler bazen şıklığın bazen de sportifliğin bir göstergesi olabilmektedir. Öncelikle ‘’ saat nasıl yapılır? ‘’ sorusunu ve ardından saatin parçalarını sizlere aktaracağız.
Saat Nasıl Yapılır?
İnsanlık tarihinin en önemli buluşların bir olan saatler, günümüzde temel işlevinin yanı sıra kişilerin estetik zevklerinin bir sembolü haline gelmiştir. Her markanın, modelin ya da saat türünün farklı üretim süreçleri olmakla birlikte aşağı yukarı benzer şekilde yürütülmektedir.
Saat üretim süreci, saat tasarımının elle çizilmesiyle başlar. Teknik detaylar ve hassas ölçülendirme yapılması için kol saati, tüm ayrıntılarıyla dijital ortama aktarılarak tasarlanır. Oldukça yoğun geçen bu aşamada kol saatinin tüm detayları kontrol edilir. Marka kimliği, hitap edilen kitle, saate değer katan standartlar, kullanım özellikleri değerlendirmeden geçirilir ve üretim sürecine sokulur.
Tasarım ve teknik açıdan hazır olan kol saatinin üretim aşamasına geçilir. Saatin yapılacağı malzemeler, bu aşamada seçilir. Bazı markalar kullanılan malzemeleri kendileri üretebilirken bazı markalarda bu malzemeleri dışarıdan temin edebilir. Saatin tüm parçalarının toplanmasıyla kol saati üretimi başlar.
Saat parçalarının birleştirildiği aşama, oldukça hassas ve çetrefilli olarak tanımlanır. Küçücük boyutlardaki parçaların en doğru şekilde saatin içerisinde yerleştirilmesi gerekir ki hassaslığı da buradan gelmektedir. Saat teknisyenleri, bu parçaları ustalıkla birleştirir. Bu aşamada kol saatinin nabzının atmaya başladığını duyabilirsiniz. Mekanizma yapımı bu aşamada tamamlanır ve sırada test süreçleri vardır.
Mekanizmaya dahil edilen mikron boyutundaki parçaların test süreci başlar. Hassas ve özel test süreçleri altında hatasız ve sorunsuz işlediği teyit edilen mekanizma, artık bedenine kavuşmaya hazırdır.
Gerekli testlerden geçen kol saati mekanizması, onu koruyacak ve estetik bir görünüme kavuşmasına yardımcı olacak kadran, kordon, cam, kasa, pimler gibi dış bileşenlerle birleştirilir. Dış bileşenlerle ve mekanik parçalarla birleşerek oluşturulan kol saati, bilekleri süslemek için yerini alır.
Saatin Fiziksel Yapısının Bileşenleri
Kadran
Latin, Roma ya da indeks rakamlarla saatin okunmasına yardımcı olan yüzeye kadran adı verilir. Makineye altındaki ayaklarıyla sabitlenen kadran genellikle metal zemin olarak tasarlanmaktadır. Ancak bazı modellerde kadran, sedef gibi farklı malzemelerden de yapılmaktadır.
Kasa
Saatin kadranının, mekanik sisteminin ve göstergelerin bulunduğu kısım kasa olarak adlandırılır. Bir başka deyişle saatin görsel özelliklerini oluşturan kısımdır. Temel işlevi ile kadranı ve mekanik sistemini dış etkenlerden koruyan kasa, boynuz adı verilen parçayla kayışa bağlanır. Kadran ya da mekanik sistemle alakalı olarak kasanın açılması gereken hallerde arka kapağı açılır, bu arka kapak ise kasaya sıkı ya da vidalı olarak bağlıdır. Oval, fıçı ya da köşegen şeklinde kasa modelleri vardır. Ayrıca kasa, çeşitli düğmeler taşır. Bu düğmeler, saatin çeşitli fonksiyonlarının kullanılmasına olanak sağlar.
Kayış
Kasanın kolda sabit kalmasını sağlayan parçadır. Deri, silikon, çelik gibi malzemelerden yapılarak saatin parçaları arasında en estetik görünüm sağlayan parçadır. Kordon ya da bilezik olarak da tanınan kayış üzerinde sabitleyici parçalar bulunabilir. Bilezik formunda bulunan kayışlar, esnek bir yapıya sahip oldukları için kola direkt olarak takılabilir. Yaygın olarak kullanılan kayış bileşeni tokadır ve bazı modellerde toka butonlu olarak tasarlanır. Bu parçaya da klips adı verilir. Klips, saatin kola takılması için kullanışlı bir yapıdadır.
Makine
Kol saati parçaları arasında en önemli parçadır. Makine, saatin zaman takibini gerçekleşmenize yardımcı olur. Quartz ( pilli ), otomatik ve kurmalı olarak üç çeşit makine vardır. Otomatik ve kurmalı makinelerde, makine parçaları ayrılarak hasarlı parça yenisiyle değiştirilebilir ancak pilli makinelerde hasarlı parçanın değil makinenin yenisiyle değiştirilmesi sağlanır.
Saatin Mekanik Yapısının Bileşenleri
Zemberek
Otomatik saatlerde bulunan kurma kolu ile gerilerek saatin tüm çarklarına hareket sağlar. Saatin ihtiyaç duyduğu enerji rezervi zemberekle doldurulmazsa saat, koldan aldığı hareketle çalışır ancak çıkarıldığında durur.
Maşa
Saatin parçaları arasında kalp görevi görür. Sahip olduğu kollarla balans çarkının osilasyonunu belirleyen vuruşları sağlayan maşadır. Saatten duyulan tik tak sesleri de maşadan gelir.
Balans Çarkı
Zaman biriminin sayılması görevi üstlenen en önemli parçadır. Aralıksız olarak ileri geri hareketleri oluşturan balans çarkı, aynı zamanda saatin içerisinde sarkaç görevini üstlenmiştir.
Dişli Takımı
Saatin balans çarkını gücü taşıyan dişli takımı; saniye, dakika ve saati meydana getirir. Ayrıca dişli çarkı olarak da adlandırılan ve pek çok dişlinin bir araya gelmesiyle oluşmuş dişli takımı, çok hassas bir sisteme sahiptir.
Saatlerde Bulunan Diğer Parçalar
Bezel
Saatin camını kavrayan çerçeveye bezel adı verilir. Çok nadir olarak camın alt kısmında da bulunabilir. Bezel parçasının asıl görevi ise, zaman farklılıklarının okunmasına olanak sağlamaktır. Bazı saatlerde tek yönde, bazı saatlerde ise iki yöne de çevrilebilen bezel, bazı saatlerde de sabitlenmiş olabilir. Sabit bezeller takometre ölçeği olarak kullanılabilirken çevrilebilme özelliği olan bezeller ise, süre ölçme özelliği taşır.
Tepe
Kasanın dış kısmındaki düğme şeklinde tasarlanmış parça, tepe olarak adlandırılır. Tepe, mekanizmayla bağlantılı olmasına rağmen saat içindeki parçalar arasında yer almayıp dış kısmında yer almaktadır. Akrep, yelkovanın ayarlaması görevini üstlenen tepe, mekanik saatlerde aya yayın kurulmasını sağlar. Tepenin diğer adı ise, kurma koludur. Tepenin makineye komut vermesini sağlayan parça tij olarak adlandırılır ve tij üzerinde yer alan vida dişleri makinenin çarklarının çevrilmesine yardımcı olur.
